1. ชื่อห้องปฏิบัติการวิจัย

ดาราศาสตร์โฟโตเมตรี (Astronomical Photometry Research Unit)

ภาควิชา

ฟิสิกส์

2. สมาชิก

(1) นายบุญรักษา สุนทรธรรม

ผู้ประสานงาน

(2) นายสุมิตร นิภารักษ์

(3) มล.อนิวรรต สุขสวัสดิ์

(4) นายวิม เหนือเพ็ง

(5) น.ส.นวลวรรณ สงวนศักดิ์

สมาชิก

สมาชิก

สมาชิก

สมาชิก

3. หลักการและเหตุผล

ภาควิชาฟิสิกส์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้ตั้งหอดูดาวมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ขึ้น เมื่อปี พ.ศ.2520 โดยมีอุปกรณ์หลักคือ กล้องดูดาวแบบสะท้อนแสงชนิดคาสซิเกรน ขนาดเส้นผ่าาาศูนย์กลาง 16 นิ้ว (40 เซนติเมตร) ทางกลุ่มวิจัยดาราศาสตร์ ได้พยายามพัฒนาเทคนิคและ อุปกรณ์ต่าง ๆ เพื่อสามารถใช้กล้องดูดาวดังกล่าวในการวิจัยได้ งานวิจัยที่ได้ดำเนินไปตั้งแต่ปี พ.ศ. 2520 ถึงปัจจุบันนั้น มี 2 ลักษณะ คือ งานวิจัยของคณาจารย์ในกลุ่มดาราศาสตร์ โดยขอรับทุนสนับสนุนจากแหล่งทุนต่าง ๆ ในการวิจัย และงานวิจัยของนักศึกษาทั้งในระดับปริญญาตรีและบัณฑิตศึกษา

งานวิจัยหลักที่ดำเนินการในขณะนี้ก็คือ การใช้ระบบโฟโตอิเลกตริก โฟโตเมตรี ร่วมกับกล้องดูดาว ในการวิเคราะห์คุณสมบัติทางฟิสิกส์ของวัตถุท้องฟ้าชนิดต่าง ๆ เช่น ดาวคู่ กระจุกดาว ดาวหาง สารที่อยู่ระหว่างดาว เป็นต้น งานวิจัยทางด้านโฟโตเมตรีนี้ได้รับการพัฒนาโดยกลุ่มดาราศาสตร์อย่างต่อเนื่อง มีการจัดหากล้องดูดาวขนาดต่าง ๆ เครื่องวัดที่ทันสมัย ระบบคอมพิวเตอร์ที่ใช้ควบคุม สัญญาณและเก็บข้อมูล ตลอดจนการพัฒนาเทคนิคทันสมัย มาใช้ในการวิจัยทางโฟโตอิเลกตริก โฟโตเมตรี อย่างมีประสิทธิภาพ

การจัดตั้งหน่วยวิจัยดาราศาสตร์โฟโตเมตรี ทำให้เห็นทิศทางของงานวิจัยในแขนงดาราศาสตร์ ของภาควิชาฟิสิกส์ คณะวิทยาศาสตร์ ได้ชัดเจนยิ่งขึ้น ในอันที่จะนำไปสู่ความเป็นเลิศทางวิชาการในศาสตร์แขนงนี้ การสนับสนุนให้หน่วยวิจัยดาราศาสตร์โฟโตเมตรี สามารถดำเนินการต่อไปได้อย่างมีประสิทธิภาพของคณะวิทยาศาสตร์ จึงนับว่าเป็นสิ่งที่ทางกลุ่มดาราศาสตร์มีความต้องการอย่างยิ่ง

4. วัตถุประสงค์และเป้าหมาย

เพื่อรวมกลุ่มนักวิจัยทางด้านดาราศาสตร์ที่มีทักษะความชำนาญทางด้านการใช้เทคนิคทางโฟโตเมตรี ในการศึกษาคุณสมบัติทางฟิสิกส์ของวัตถุท้องฟ้าชนิดต่าง ๆ ตลอดทั้งการร่วมกันวิจัยและพัฒนาเพื่อให้งานดาราศาสตร์ของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เป็นที่ยอมรับของบุคคลทั่วไปทั้งในและต่างประเทศ

5. งานวิจัยหลักที่ดำเนินการอยู่

งานวิจัยหลักที่ดำเนินการอยู่ ได้แก่ การใช้เทคนิคทางโฟโตอิเลกตริก โฟโตเมตรี ศึกษาวัตถุท้องฟ้า โดยมุ่งเน้น ดาวคู่อุปราคา (Eclipsing Binaries) ซึ่งจะศึกษาลักษณะทางกายภาพ กราฟแสง องค์ประกอบวงโคจรของดาวคู่เหล่านี้ และขณะนี้ทางกลุ่มวิจัยดาราศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้ทำความร่วมมือกับกลุ่มวิจัยจาก Yunnan Observatory ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน ในการศึกษาค้นคว้าวิจัยดาวคู่ดังกล่าวนี้

กลุ่มวิจัยดาราศาสตร์โฟโตเมตรี กำลังเสนอขอทุนวิจัยร่วมระหว่าง ไทย-จีน จากคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ และ National Natural Science Foundation of China ในการวิจัยเรื่อง "Analysis of Physical properties and Evolutions of Some Near-Contact Binary Star System." ซึ่งบัดนี้ทางคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติได้ และ National Natural Science Foundation of China ได้ให้ความเห็นชอบแล้ว

6. อุปกรณ์/เครื่องมือวิจัยหลักที่มีอยู่แล้ว

6.1 กล้องดูดาวแบบสะท้อนแสง ชนิดคาสซิเกรน ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 16 นิ้ว

6.2 กล้องดูดาวแบบสะท้อนแสง ชนิดชมิดท์-คาสซิเกรน ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 11 นิ้ว และ 8 นิ้ว

6.3 ระบบโฟโตอิเลกตริก โฟโตมิเตอร์ แบบหลอดโฟโตมัลติพลายเออร์ของบริษัท Thorn EMI Co. Ltd. พร้อมระบบแผ่นกรองแสงมาตราฐาน U, B, V

6.4 ระบบโฟโตอิเลกตริก โฟโตมิเตอร์ แบบโซลิดสเตทของบริษัท Optec Inc. พร้อมระบบแผ่น กรองแสงมาตราฐาน U, B, V, R, I

6.5 ระบบไมโครคอมพิวเตอร์ที่ใช้ควบคุมและบันทึกสัญญาณจากระบบโฟโตอิเลกตริก โฟโตมิเตอร์

6.6 ระบบ CCD ที่ใช้ในการควบคุมระบบติดตามดาวและถ่ายภาพวัตถุท้องฟ้าโดยคอมพิวเตอร์

-Photometrics

-Compuscope

6.7 ระบบการติดต่อเครือข่ายอินเตอร์เน็ต

6.8 ระบบ CCD Spectrograph

7. ผลสัมฤทธิ์ทางการวิจัย ระหว่างปี พ.ศ.2541-2542

7.1 โครงการวิจัยและการดำเนินงาน

7.1.1 หน่วยวิจัยดาราศาสตร์โฟโตเมตรี ได้ดำเนินการวิจัยเพื่อสึกษาระบบดาวคู่ GR Tau โดยเทคนิคโฟโตอิเลกตริก โฟโตเมตรีแล้ว และจะนำผลงานวิจัยเรื่อง "Short Tine Scale Variation of a Near-contact Binary System, GR Tauri" ในการประชุม "1999 Pacific Rim Conference on Stellar Astrophysics" ณ University of Hong Kong ระหว่างวันที่ 2-7 สิงหาคม 2542 นี้

7.1.2 โครงการวิจัยร่วมเกี่ยวกับระบบดาวคู่แบบใกล้ชิด ระหว่างหอดูดาวสิรินธร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และ Yunnan Observatory กำลังดำเนินการอย่างต่อเนื่อง

7.1.3 หน่วยวิจัยดาราศาสตร์โฟโตเมตรี กำลังเริ่มงานวิจัยทาง Stellar Spectroscopy โดยใช้เครื่อง CCD Spectrograph เพื่อสนับสนุนการวิจัยทางด้านโฟโตเมตรี

7.2 การประชุมวิชาการระหว่างปี 2541-2542

นายบุญรักษา สุนทรธรรม ได้เดินทางไปร่วมประชุมวิชาการนานาชาติและเสนอผลงานทางวิชาการเรื่อง "Physical Properties of an Eclipsing Binary System, YY Eridani" ในการประชุม "The 4th East Asia Meeting on Astronomy : Observational Astrophsics in Asia and its Future" ณ เมืองคุนหมิง ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน ระหว่างวันที่ 2-12 กุมภาพันธ์ 2542

7.3ผลงานที่เสนอหรือเผยแพร่ในวารสารต่าง ๆ ทั้งในและต่างประเทศ ในช่วงปี 2541-2542เสนอและตีพิมพ์ผลงานวิจัยเรื่อง "Physical propeties of an Eclipsing Binary System, YY Eridani" (ตามเอกสารแนบ) โดย

7.3.1 เสนอผลงานวิจัยในการประชุม 4th East Asia Meeting on Astronomy ณ เมืองคุนหมิง ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน

7.3.2 ได้รับการตอบรับให้ตีพิมพ์ใน Science Journal ของคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่