1. ชื่อห้องปฏิบัติการวิจัย

น้ำด้านชีวภาพ (Aquatic Biology Research Lab)

ภาควิชา

ชีววิทยา

2. สมาชิก

1. อาจารย์ฉมาภรณ์ นิวาศะบุตร

ผู้ประสานงาน

2. อาจารย์วีระศักดิ์ รุ่งเรืองวงศ์

3. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ยุวดี พีรพรพิศาล

4. อาจารย์ ดร.พรทิพย์ จันทรมงคล

5. รองศาสตราจารย์วันชัย สนธิไชย

6. นายสาคร พรหมขัติแก้ว

7. นายสุทัศน์ สุภาษี

8. นายประพัฒน์ เผ่าพัฒน์

สมาชิก

สมาชิก

สมาชิก

สมาชิก

สมาชิก

สมาชิก

สมาชิก

3. หลักการและเหตุผล

ลุ่มน้ำที่สำคัญของประเทศไทยทั้งในภาคเหนือและภาคกลางมีต้นกำเนิดมาจากต้นน้ำลำธารในภาคเหนือ ไม่ว่าจะเป็นลุ่มน้ำปิง วัง ยม น่าน และลุ่มน้ำที่สำคัญอื่นๆ ปัจจุบันความเจริญทางด้านเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม ได้ขยายจากตัวเมืองลงสู่ชนบทซึ่งใกล้ต้นน้ำลำธารเข้าทุกที นอกจากนั้นการเกษตรก็มีแนวโน้มของการใช้ยาฆ่าแมลง และปุ๋ยวิทยาศาสตร์มากขึ้น ผลกระทบเหล่านี้มีผลต่อคุณภาพของลุ่มน้ำที่กล่าวมาแล้วโดยตรง การตระหนักและติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำในลุ่มน้ำเหล่านี้อย่างต่อเนื่อง จึงเป็นเรื่องสำคัญที่พึงให้ความสนใจอย่างจริงจัง

คณะวิทยาศาสตร์ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญนี้ จึงได้จัดตั้งหน่วยงานกลางคือ โครงการศูนย์วิจัยน้ำขึ้น โดยมีจุดประสงค์เพื่อเป็นศูนย์กลางการทำงานวิจัยด้านน้ำซึ่งเป็นสหสาขาวิชา ทำงานวิจัยทั้งทางด้านการเรียนการสอนเกี่ยวกับเรื่องน้ำทางลุ่มน้ำบริเวณภาคเหนือ กับทั้งร่วมมือกับภาคเอกชนและหน่วยงานรัฐบาลอื่นๆ ทำงานวิจัยดังกล่าว เนื่องจากเป็นสหสาขาวิชา ทั้งทางด้านเคมี ชีววิทยา และธรณีวิทยาที่จะศึกษางานทางด้านน้ำร่วมกัน ดังนั้นแต่ละภาควิชาจึงมีห้องปฏิบัติการเกี่ยวข้องกับสาขาวิชาที่ภาควิชานั้นๆ ศึกษาอยู่ ห้องปฏิบัติงานวิจัยน้ำด้านชีวภาพ จึงได้จัดตั้งขึ้นเพื่อเป็นหน่วยงานรองรับงานวิจัยด้านน้ำที่เกี่ยวข้องในสาขาวิชาชีววิทยา

4. วัตถุประสงค์และเป้าหมาย

เพื่อทำการวิจัยเกี่ยวกับคุณภาพน้ำด้านชีวภาพ และการตรวจสอบปัจจัยสภาวะแวดล้อมอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง โดยอาศัยกลุ่มสิ่งมีชีวิตเป้าหมาย 4 กลุ่มคือ แบคทีเรีย แพลงก์ตอนพืช แพลงก์ตอนสัตว์ และเบนทอส

5. งานวิจัยหลักที่กำลังดำเนินการอยู่

5.1 การศึกษาคุณภาพน้ำและการกระจายตัวของแพลงก์ตอนพืช ในลุ่มน้ำและพื้นที่ชุ่ม น้ำในเขตจังหวัดเชียงใหม่ได้แก่ ลุ่มน้ำแม่สา อ่างเก็บน้ำแม่กวง และแหล่งน้ำต่างๆ

5.2 ศึกษาการกระจายและพิษวิทยาของสาหร่ายพิษ ( Microcystis aerugenosa Kutz.) ในแหล่งน้ำต่างๆ บริเวณภาคเหนือ เช่น อ่างเก็บน้ำแม่กวง กว๊านพะเยา

5.3 ศึกษาการกระจายตัวและความหลากหลายทางชีวภาพของแพลงก์ตอนสัตว์ ในลุ่มน้ำและพื้นที่ชุ่มน้ำต่างๆบริเวณภาคเหนือ เช่น ลุ่มน้ำแม่สา อ่างเก็บน้ำแม่กวง น้ำพุร้อนแจ้ซ้อน ลำปาง

5.4 การศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของแมลงน้ำ ( aquatic Insects ) โดยเฉพาะแมลงหนอนปลอกน้ำ ( Trichoptera ) เพื่อใช้เป็นตัวบ่งชี้คุณภาพน้ำในแหล่งน้ำต่างๆ

5.5 การศึกษาปริมาณแบคทีเรียในแหล่งน้ำเพื่อใช้เป็นตัวบ่งชี้คุณภาพน้ำ ในแหล่งน้ำต่างๆ ทั้งน้ำในแหล่งน้ำธรรมชาติ และน้ำสำหรับการอุปโภค บริโภค

5.6 การผันแปรของ coliform bacteria และ fecal coliform bacteria ใน 5 แหล่งน้ำของสถานีวิจัยลุ่มน้ำแม่แตง

5.7 การสำรวจสารพิษในระบบนิเวศของพื้นที่ชุ่มน้ำสำคัญบริเวณแอ่งที่ราบเชียงใหม่-ลำพูน

6. อุปกรณ์/เครื่องมือวิจัยหลักที่มีอยู่แล้ว

6.1 เครื่องมือวัดสภาพแวดล้อมในสนาม

- Altimeter

- Oxygen meter

- pH meter

- Conductivity meter

- Total Dissolved Solid ( TDS ) meter

- Light meter

- Water thermometer

- Secchi disk

- Spectrophotometer ชุดสนาม

6.2 อุปกรณ์ในการเก็บตัวอย่างน้ำและสิ่งมีชีวิตในสนาม

- เรือยาง

- Water sample

- Surber 's sample

- Grab

- Water net

- ภาชนะบรรจุ เช่น ขวดเก็บน้ำ, ขวดหรือกล่องเก็บ specimen ถุงพลาสติก

- Plankton net

6.3 อุปกรณ์ที่ใช้ในห้องปฏิบัติการ

- Refrigerator

- Incubator

- Autoclave

- Balance

- Stereomicroscope

- Compound microscope

- Inverted microscope

- Ion Selective Electrode Analyser, ( ISE )

6.4 วัสดุเครื่องแก้วและสารเคมี

- ภาชนะบรรจุ เช่น ขวดเก็บน้ำ, ขวดเก็บตัวอย่าง ถุงพลาสติก

- เครื่องแก้ว - Flask

- Beaker

- Plate

- Measuring Cylinder

- Durham tube

- Sample tube

etc.

7. ผลสัมฤทธิ์ทางการวิจัยจนถึงปัจจุบัน

7.1 โครงการที่ได้รับทุนวิจัยในช่วงปีงบประมาณ 2540 -2543

7.1.1 ชื่อโครงการ "การศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของแมลงน้ำกลุ่มไทรคอปเทอราในประเทศไทย และการประยุกต์ใช้ในการตัดสินคุณภาพน้ำ"

แหล่งทุน : โครงการพัฒนาองค์ความรู้และศึกษานโยบายการจัดการทรัพยากรชีวภาพในประเทศไทย ( โครงการ BRT )

7.1.2 ชื่อโครงการ "ความหลากหลายของแพลงก์ตอนพืชและแพลงก์ตอนสัตว์ในลุ่มน้ำแม่สา อุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย จังหวัดเชียงใหม่"

แหล่งทุน : โครงการ BRT

7.1.3 ชื่อโครงการ "การศึกษาการสะสมทางชีวภาพของสารโลหะหนักบางชนิดในหอยสองฝาและในตะกอนดินของลำน้ำแม่กวง"

แหล่งทุน : มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ปี 2541

7.1.4 ชื่อโครงการ "การสำรวจสถานภาพพื้นที่ชุ่มน้ำที่สำคัญของแอ่งเชียงใหม่-ลำพูน"

แหล่งทุน : สถาบันวิจัยและพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ปี 2541

7.2 ผลงานที่นำเสนอรายงานฉบับสมบูรณ์หรือนำเสนอในการประชุมหรือตีพิมพ์ในวารสาร ตั้งแต่ตุลาคม 2541 ถึงกันยายน 2542

7.2.1 พงษ์พอ อาสนจินดา,ยุวดี พีรพรพิศาล,วีระศักดิ์ รุ่งเรืองวงศ์,วันชัย สนธิไชย,อำนาจ โรจนไพบูลย์,ฉมาภรณ์ นิวาศะบุตรและปราณี ปาลี.2542. ความหลากหลายทางชีวภาพของพื้นที่ชุ่มน้ำสำคัญบริเวณแอ่งที่ราบเชียงใหม่-ลำพูน.คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

7.2.2 พรทิพย์ จันทรมงคล,วันชัย สนธิไชย, ยุวดี พีรพรพิศาลและวีระ วงศ์คำ.2541.การติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำทางด้านชีววิทยาจากแหล่งน้ำบนดอยอินทนนท์และแม่ปิง.คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

7.2.3 ยุวดี พีรพรพิศาล,ธีรศักดิ์ สมดี,วันชัย สนธิไชยและ Eugen Rott.2541.คุณภาพน้ำ การกระจายและผลผลิตเบื้องต้นของแพลงก์ตอนพืชในอ่างเก็บน้ำเขื่อนแม่กวงอุดมธารา จังหวัดเชียงใหม่.สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ กรุงเทพ.

7.2.4 วีระ วงศ์คำ,สกุณณี บวรสมบัติ,ยุวดี พีรพรพิศาล,วันชัย สนธิไชย,อำนาจ โรจนไพบูลย์,พรทิพย์ จันทรมงคลและวีระศักดิ์ รุ่งเรืองวงศ์.2542.การประเมินคุณภาพน้ำโดยใช้ดัชนีทางด้านชีวภาพเพื่อศึกษาผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมของต้นน้ำแม่กลางบริเวณอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์.สถาบันวิจัยและพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

7.2.5 สาคร พรหมขัติแก้ว,วีระศักดิ์ รุ่งเรืองวงศ์,ยุวดี พีรพรพิศาล,คมสัน เรืองฤทธิ์และสุทัศน์ สุภาษี.2541.การศึกษาและวิเคราะห์คุณภาพน้ำแม่ปิงหลังผ่านย่านชุมชน จังหวัดเชียงใหม่ ในด้านกายภาพ เคมีและชีวภาพในรอบ 1 ปี.คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

7.2.6 Chaibu P.and P. Chantaramongkol. 1999. Caddisflies (Tricoptera) from the Upper Ping River, Northern Thailand. Proc. 9th Int. Symp. Tric.:53-54

7.2.7 Chantaramonkol P., Malicky H. and Chaibu P. 1999. Biodiversity Study of Tricoptera in Thailand and the Application for the Assessment of Water Quality. Research Reports on Biodiversity in Thailand.295-300.

7.2.8 Malicky H. and Chantaramongkol P. 1999. A Preliminary Survey of the Caddisflies (Tricoptera) of Thailand. Proc. 9th Int. Symp.Tric.:205-216

7.2.9 Prommi T. and Chantaramongkol P. 1999. Diversity and Distribution of Tricoptera Adults from Different Altitude Streams on Doi Suthep Park, Chiang Mai Province. Research Reports on Biodiversity in Thailand.: 310-315.

7.2.10 Luadee P., Thani I.and Chantaramongkol P. 1999. Diel Flight Activity of Caddisflies (Insecta:Tricoptera) in Northern Thailand. Songklanakarin J. Sci. Technol. 21(3): 293-299.

7.2.11 Thani I. and Chantaramongkol P. 1999. Life History of Ugandatrichia maliwan (Tricoptera:Hydroptilidae) in Mae Klang Stream, Doi Inthanon Rang, Northern Thailand. Proc. 9th Int. Symp. Tric.: 411-414.

7.2.12 Thani I. and Chantaramongkol P. 1999. Life History of Ugandatrichia Maliwan (Tricoptera:Hydroptilidae) and Water Quality from Mae KlangStream on Doi Inthanon National Park.Research Reports on Biodiversity in Thailand. 305-309.

7.2.13 Sompong S. and Chantaramongkol P. 1999. Studies on Phenology and Life Cycles of Limnocentropus species (Tricoptera:Limnocentropodidae) in Doi Inthanon Range, Northern Thailand. Proc. 9th Int. Symp. Tric.: 347-348.

7.2.14 Sompong S. and Chantaramongkol P. 1999. Diversity and Life History of Caddisflies (Limnocentropus spp.) from Two Altitude Stream of Doi Inthanon National Park. Research Reports on Biodiversity in Thailand. 301-304.

7.2.15 Kunpradid T. and Peerapornpisal Y. 1999.Biodiversity of Phytoplankton and Macroalgae in Mae Sa Stream, Doi Suthep-Pui National Park, Chiang Mai Province.: 391-400.

7.2.16 Kunpradid T., Wiyaka P. and Peerapornpisal Y. 1999. Biodiversity of Phytoplankton in Some Wetlands of the Chiang Mai-Lumphun Basin. Proceedings of Internation Conference on Water Resources Management in Intermonatane Basin. 1999:383-390.

7.2.17 Peerapornpisal Y., Chaiubol C., Chorum M. and Promkutkaew S. 1999. Study of Water Quality in Ang Kaew Reservoir, Chaing Mai University using Plankton as Bioindicator. Proceedings of International Conference on Water Resources Management in Intermonatane Basin. 1999.: 515-522.

7.2.18 Peerapornpisal Y. , Sonthichai W. , Somdee T. , Mulsin P. and E. Rott . 1999 . Water Quality and Phytoplankton in the Mae Kuang Udomtara Reservoir , Chiang Mai , Thailand . Proceedings of International Conference on Water Resources Management in Intermonatane Basin . 1999 .: 357-374.

7.2.19 Pekthong T., Waiyaka P. and Peerapornpisal Y. 1999. Diversity of Phytoplankton and Benthic Algae in Mae Sa Stream, Doi Suthep-Pui National Park, Chiang Mai. Proceedings of International Conference on Water Resources Management in Intermonatane Basin. 1999.:401-424.

7.2.20 Roongruangwongse W. , and S. Supasi . 1999 . Biodiversity of Benthic Macroinvertebrates in Main Wetland at Chiang Mai - Lamphun Basin . Proceedings of International Conference on Water Resources Management in Intermonatane Basins . 1999 .: 357.

7.2.21 Promkutkaew S. , Roongruangwongs W. , Supasi S. and Y. Peerapornpisal . 1999 . Analysis of Water Quality of the Ping River Over One Year . Proceedings of International Conference on Water Resources Management in Intermonatane Basins . 1999 .: 427-433.

7.2.22 Ruangrit K. and Peerapornpisal Y. 1999. Biodiversity of Green Algae,Family Desmidiaceae in the Upper Part of Nortern Thailand. Proceedings of International Conference on Water Resources Management in Intermonatane Basins. 1999.:377-382.

7.2.23 Sompong U. and Peerapornpisal Y. 1999. Water Quality, Phytoplankton and Coliform Bacterial Distribution in the Reservoir of Ratchamangkla Park, Chiang Mai. Proceedings of International Conference on Water Resources Management in Intermonatane Basins. 1999.:485-496.

8. การให้บริการทางวิชาการของห้องปฏิบัติการวิจัย

8.1 การให้บริการตรวจสอบ

8.1.1 ให้ความร่วมมือกับกองสวัสดิการ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ตรวจหา Coliform bacteria และ Escherichia coli ในน้ำดื่ม.

8.1.2 วิเคราะห์หา Coliform bacteria และ E. coli ในน้ำดื่มให้กับ

-บริษัทน้ำดื่ม โพลี่ดรอป

-การไฟฟ้าฝ่ายผลิต แม่เมาะ ลำปาง

-บริษัทพัฒนาคุณภาพน้ำ จำกัด

-บริษัทธรณีพิพัฒน์

8.2 การให้คำปรึกษา

8.2.1 เป็นวิทยากรอบรมครูวิทยาศาสตร์ระดับมัธยมปลาย

8.2.2 เป็นวิทยากรแก่สถาบันราชภัฏต่างๆทางภาคเหนือ เช่น สถาบันราชภัฏเชียงราย เป็นต้น