1. ชื่อหน่วยวิจัย : พฤกษศาสตร์พื้นบ้าน

Ethnobotany

ภาควิชา ชีววิทยา

2. สมาชิก

1. นางชูศรี ไตรสนธิ ผู้ประสานงานหน่วยวิจัย

2. นายปริทรรศน์ ไตรสนธิ สมาชิก

3. หลักการและเหตุผล

การดำรงชีวิตของมนุษย์ตั้งแต่ยุคเริ่มแรกของอารยธรรมตลอดมาจนปัจจุบันในกลุ่มชนพื้นเมืองของท้องถิ่นต่างๆได้อาศัยปัจจัยหลักจากธรรมชาติที่อยู่รอบตัวซึ่งส่วนใหญ่จะได้จากพืช การเรียนรู้ที่จะนำพืชมาใช้ประโยชน์นั้นเป็นการเรียนรู้จากประสบการณ์จริงเพื่อการอยู่รอดในธรรมชาติ โดยที่อาจมีการดัดแปลงในบางสิ่งบางอย่างด้วยสติปัญญาความสามารถของกลุ่มชนแต่ละกลุ่มเพื่อให้เกิดประโยชน์มากยิ่งขึ้นความรู้และประสบการณ์เหล่านี้ได้รับการถ่ายทอดให้ชนรุ่นหลัง สืบต่อกันเป็นทอด ๆ ตลอดระยะเวลาอันยาวนาน เป็นภูมิปัญญาเฉพาะของแต่ละกลุ่ม เรียกกันว่า "ภูมิปัญญาพื้นบ้าน"

ในภาคเหนือของประเทศไทยมีชนพื้นเมืองเผ่าต่างๆจำนวนมาก ซื่งการดำรงชีวิตยังคงมีลักษณะที่พึ่งพาอาศัยธรรมชาติเป็นหลัก แต่โดยที่ความเจริญและเทคโนโลยีสมัยใหม่ได้แพร่เข้าไปยังชนพื้นเมืองเหล่านี้อย่างรวดเร็ว ทำให้วิถีทางในการดำรงชีวิตเปลี่ยนไป และกำลังละทิ้งภูมิปัญญาพื้นบ้านโดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้ประโยชน์จากพืช หรือพฤกษศาสตร์พื้นบ้าน ซึ่งเป็นที่น่าเสียดายมากหากความรู้พื้นบ้านเหล่านี้ต้องสูญไป จึงควรที่จะต้องเร่งสำรวจและบันทึกความรู้พื้นบ้านเหล่านี้ไว้เพื่อที่จะนำมาวิจัยด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ในภายหลังให้เกิดประโยชน์ยิ่งขึ้นต่อไป

งานวิจัยทางด้านพฤกษศาสตร์พื้นบ้านในประเทศไทยกำลังได้รับความสนใจจากหน่วยงานต่างๆ เพราะผลการวิจัยจะนำไปประยุกต์ใช้ได้ในอนาคต หลักในการวิจัยพฤกษศาสตร์พื้นบ้านของคณะผู้วิจัยจากภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ยังได้เน้นถึงการวิเคราะห์ผลจากการสำรวจเพื่อนำไปสู่การอนุรักษ์พันธุ์พืชด้วย

4. วัตถุประสงค์และเป้าหมาย

เพื่อศึกษาและรวบรวมพืชที่ชนกลุ่มต่าง ๆ ในประเทศไทยนำมาใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวันและได้ถ่ายทอดกรรมวิธีการใช้มาแต่บรรพบุรุษโดยเน้นประชากรทางภาคเหนือ

5. งานวิจัยหลักที่กำลังดำเนินการอยู่

5.1 สำรวจการใช้พืชในชีวิตประจำวันของชาวเขาเผ่าต่าง ๆ ในอำเภอขุนยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน

5.2 สำรวจการใช้พืชในชีวิตประจำวันของชาวเขาบนดอยแม่สะลอง อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย

6. อุปกรณ์/เครื่องมือวิจัยหลักที่มีอยู่แล้ว

6.1 อุปกรณ์ในการเก็บตัวอย่างพืช

6.2 อุปกรณ์ในการบันทึกข้อมูล

7. ผลสัมฤทธิ์ทางการวิจัยจนถึงปัจจุบัน

ชูศรี ไตรสนธิ . 2540 . พฤกษศาสตร์พื้นบ้าน การอบรมเชิงปฏิบัติการทางพฤกษศาสตร์ หลักสูตรนักพฤกษศาสตร์ท้องถิ่น ณ สวนพฤกษศาสตร์แม่ริม เชียงใหม่ 12-16 พฤษภาคม 2540.

ชูศรี ไตรสนธิ ปริทรรศน์ ไตรสนธิ และ จันทรารักษ์ โตวรานนท์ . 2540 . พฤกษศาสตร์ พื้นบ้านของชนกลุ่มน้อยบนดอยแม่สะลอง จังหวัดเชียงราย . การประชุมประจำปีโครงการ BRT ครั้งที่ 1 . จังหวัดเชียงใหม่ .

ชูศรี ไตรสนธิ . 2540. สืบสรรพ์พรรณพืชในภาคเหนือ . การประชุม วทท. ครั้งที่ 23 จังหวัดเชียงใหม่ .